Analiza składu ciała

Co to jest analiza składu ciała?

Analiza składu ciała to proces pomiaru różnych składników ciała, takich jak masa mięśniowa, masa tłuszczu, masa kości i woda, w celu zrozumienia proporcji tych składników w organizmie. Jest to istotne narzędzie w dziedzinach takich jak medycyna, sport i żywienie. Najczęściej analizę wykonuje się za pomocą metody impedancji bioelektrycznej (BIA – bioelectrical impedence analysis). Jest to nieinwazyjna metoda, która pozwala na przeprowadzenie badania składu ciała, wykorzystując opór elektryczny tkanek organizmu tzw. impedancji.   

Dlaczego warto badać swój skład ciała?

Istnieje kilka powodów, dla których warto regularnie kontrolować swój skład ciała.  

• Jednym z głównych powodów jest monitorowanie postępów treningowych oraz żywieniowych. Kontrola zmian w masie mięśniowej oraz tkance tłuszczowej pozwala zaobserwować, czy postępy treningowe i żywieniowe przynoszą zamierzony efekt, dzięki czemu możemy wprowadzać ewentualne korekty.  

• Regularna analiza składu ciała może być pomocna w diagnozowaniu chorób i problemów zdrowotnych. Niektóre choroby i problemy zdrowotne są powiązane z określonymi proporcjami składników ciała. Są to między innymi otyłość, choroby serca, cukrzyca i osteoporoza. Analiza składu ciała może pomóc w zdiagnozowaniu i ocenie ryzyka tych chorób oraz innych problemów zdrowotnych. 
• Optymalizacja sportowej wydajności. W niektórych dyscyplinach sportowych, jak np. w kulturystyce, sportach siłowych czy biegach długodystansowych, skład ciała może mieć duży wpływ na wydajność. Analiza składu ciała może pomóc w optymalizacji składu ciała, aby osiągnąć najlepsze wyniki w danej dyscyplinie. 
• Świadomość swojego zdrowia i kondycji fizycznej. Poznanie swojego składu ciała może pomóc w zrozumieniu, jakie proporcje tkanki tłuszczowej, mięśniowej i wody ma się w organizmie. To z kolei może pomóc w podjęciu świadomych decyzji dotyczących stylu życia i żywienia. 

Badanie składu ciała może być ważnym narzędziem do monitorowania postępu w treningu i żywieniu, diagnozowania chorób i problemów zdrowotnych, oceny skuteczności programów odchudzania, optymalizacji sportowej wydajności i zwiększenia świadomości swojego zdrowia i kondycji fizycznej. 

Jakie są korzyści regularnego kontrolowania składu ciała?

Regularne kontrolowanie składu ciała może mieć wiele korzyści dla zdrowia i samopoczucia. 

• Kontrolowanie wagi  
• Poprawa wyglądu ciała 
• Monitorowanie poziomu tłuszczu 
• Oszacowanie masy mięśniowej 
• Utrzymanie wysokiego poziomu zdrowia 

Podsumowując, regularna analiza składu ciała może pomóc w utrzymaniu zdrowia, uniknięciu chorób związanych z nadmierną wagą lub otyłością oraz poprawieniu ogólnego samopoczucia i wyglądu. 

Jak przygotować się do badania?

Przygotowanie do badania analizy składu ciała może różnić się w zależności od rodzaju badania, które planuje się przeprowadzić. Poniżej przedstawiamy ogólne wskazówki, które mogą pomóc w przygotowaniu się do badania.  

• Unikanie spożywania posiłków i picia przez co najmniej 2-3 godziny przed badaniem. 
• Unikanie aktywności fizycznej przez co najmniej 12 godzin przed badaniem. 
• Unikanie spożywania alkoholu przez co najmniej 24 godziny przed badaniem. 
• Unikanie stosowania kosmetyków, kremów i balsamów przed badaniem. 
• Wypróżnienie przed badaniem, jeśli to możliwe.

Jak interpretować wyniki? 

Interpretacja wyników analizy składu ciała metodą BIA (Bioelektryczna Impedancja Analizy) zależy od kilku czynników, takich jak wiek, płeć, wzrost, waga oraz poziom aktywności fizycznej. Wskaźniki, które są zwykle analizowane, to masa ciała, masa tłuszczu, masa beztłuszczowa, masa mięśniowa oraz procentowa zawartość tłuszczu w organizmie. 

Oto kilka wskazówek, które pomogą w interpretacji wyników badania składu ciała metodą BIA: 

• Procentowa zawartość tłuszczu w organizmie – poziom procentowej zawartości tkanki tłuszczowej może się różnić w zależności od wieku, płci, poziomu aktywności fizycznej itp. Możemy przyjąć za średnie normy procentowej zawartości tłuszczu na poziomie 20-30% u kobiet natomiast u mężczyzn na poziomie 10-20%.  
• Masa tłuszczu – wynik powinien być analizowany w kontekście procentowej zawartości tłuszczu w organizmie. Im wyższa procentowa zawartość tłuszczu, tym większa masa tłuszczu. 
• Masa beztłuszczowa – składa się z masy mięśniowej, kości, narządów wewnętrznych itp. Prawidłowy zakres dla masy beztłuszczowej zwykle wynosi 60-90% masy ciała. 
• Masa mięśniowa – odpowiada za siłę i wytrzymałość organizmu. Im wyższa masa mięśniowa, tym większa wydolność organizmu. 
• Stosunek obwodu talii do obwodu bioder – stosunek ten może pomóc w określeniu ryzyka chorób związanych z otyłością, takich jak choroby serca czy cukrzyca. Wartości powinny wynosić poniżej 1,0 dla mężczyzn i poniżej 0,85 dla kobiet. 

Czy alkohol ma wpływ na skład twojego ciała? 

Tak, alkohol może mieć negatywny wpływ na skład ciała. Regularne i nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do przyrostu masy ciała, zmniejszenia masy mięśniowej i zwiększenia masy tłuszczowej, co może bezpośrednio zwiększać ryzyko chorób związanych z otyłością, takich jak choroby serca, cukrzyca i niektóre rodzaje nowotworów. 

Poniżej przedstawiamy kilka badań naukowych, które wykazują negatywny wpływ alkoholu na skład ciała:  

• Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda wykazało, że osoby, które regularnie spożywały alkohol, miały większą masę ciała i większy obwód talii niż osoby, które unikały alkoholu. Wyniki te były niezależne od ilości spożywanego alkoholu i typu alkoholu (np. wino, piwo, likier).
• Badanie przeprowadzone przez National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism wykazało, że spożywanie alkoholu może prowadzić do wzrostu masy ciała i zmniejszenia wydajności metabolizmu, co zwiększa ryzyko otyłości i chorób z nią związanych. 
• Kolejne badanie przeprowadzone przez National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism wykazało, że nadmierne spożycie alkoholu może prowadzić do tłumienia procesów spalania tłuszczu w organizmie, co może prowadzić do zwiększenia masy tłuszczowej. 

Czy skład ciała powoduje większe ryzyko rozwoju cukrzycy typu II?

 Tak, skład ciała może wpływać na większe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Osoby z nadmierną masą ciała, szczególnie otyłe, mają większe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 niż osoby o prawidłowej masie ciała. Wynika to z faktu, że nadmiar tkanki tłuszczowej może prowadzić do insulinooporności, co jest jednym z głównych czynników ryzyka cukrzycy typu 2. 

Oto kilka wniosków z badań naukowych, które potwierdzają związek między składem ciała a ryzykiem rozwoju cukrzycy tupu II:  

• Amerykańskie Stowarzyszenie Diabetologiczne wykazało, że otyłość jest związana z 80-85% ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2. 
• Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda wykazało, że każde zwiększenie masy ciała o 5 kg zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 o 30%. 
• Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Oksfordzkim wykazało, że wysoka procentowa zawartość tkanki tłuszczowej zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 nawet u osób o normalnej masie ciała. 

• Kolejne badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Oksfordzkim wykazało, że każde zwiększenie masy ciała o 1 kg zwiększa ryzyko cukrzycy typu 2 o 5%. 

Bibliografia

1. Kyle, U. G., Bosaeus, I., De Lorenzo, A. D., Deurenberg, P., Elia, M., Gomez, J. M., … & Schols, A. M. (2004). Bioelektryczna impedancja do pomiaru składu ciała: zalecenia dotyczące standardów badań. European Journal of Clinical Nutrition, 58(11), 824-841. 
2. Lukaski, H. C., & Johnson, P. E. (2013). Metody pomiaru składu ciała u osób starszych. Nutritional Therapy and Metabolism, 31(3), 107-116. 
3. Lee, S. Y., Gallagher, D., & Wang, Z. (2008). Pięć metod pomiaru składu ciała u dorosłych: Porównanie i ocena. American Journal of Clinical Nutrition, 87(2), 158-165 
4. Kuczmarski, R. J., & Flegal, K. M. (2000). Analiza składu ciała: metody i aplikacje. The American Journal of Clinical Nutrition, 72(3), 701-703. 
5. Poelkens F, et al. Preparation guidelines for body composition measurement by BIA. J Physiol Anthropol Appl Human Sci. 2001 Mar;20(2):83-8. 
6. Lukaski HC. Body composition assessment: introduction. In: Heymsfield SB, Lohman TG, Wang Z, Going SB, eds. Human Body Composition. 2nd ed. Champaign, IL: Human Kinetics; 2005: 39-54. 
7. Corrao G, et al. Alcohol consumption and body mass index in a Mediterranean population. Alcohol Alcohol. 2004 Sep-Oct;39(5):387-92. 
8. Suter PM, et al. Effects of alcohol on energy metabolism and body weight regulation: is alcohol a risk factor for obesity? Nutr Rev. 1997 May;55(5):157-71. 
9. American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes—2014. Diabetes Care. 2014;37(suppl 1):S14-S80. 
10. Wang T, et al. Body mass index and risk of diabetes mellitus in the general Korean population: a nationwide cohort study. Ann Med. 2019;51(1):29-36.